Organisaties, die zelforganiserend willen zijn, vragen een nieuw soort leiderschap. Leiders die de toekomst durven toe te laten, die kaders en koers bewaken en tevens maximaal ruimte geven aan de voorste linie. Ik heb afgelopen tijd een aantal leiders in zelforganisatie gesproken over: wat zijn kenmerken van ‘teal leiderschap’? En hoe kun je dit ontwikkelen?
Leiderschap met handen op je rug
Leiderschap van organisaties-van-de-toekomst vraagt om een nieuwe houding en mindset. Zo ontmoete ik laatst een voorzitter van Raad van Bestuur, die wist dat hij de verandering in de organisatie niet op de oude manier moest leiden. Die de weg koos van: ‘’ik weet het ook niet precies, ik heb jullie nodig, om met elkaar te zoeken naar nieuwe organisatievormen.’’ Dat je als leider het niet meteen oplost, kan ruimte geven voor nieuwe oplossingen. Maar dat is onwennig! Het is een kunst om jezelf terug te houden en actief in het niet-weten te blijven: daadkrachtig op je handen te zitten.
De volgende stap in leiderschap
Leiderschap voor toekomstgerichte organisatie vraagt iets nieuws. Het is én resultaatgericht (‘oranje mindset’), én mens- en waardengericht (‘groene mindset’), waarbij we verwijzen naar de mindsets van spiral dynamics, waar Laloux ook naar verwijst in zijn boek Reinventing Organizations. Het gaat om een integratie hiervan, volgende stap in leiderschap. Wij noemen het ‘teal leiderschap’: met de mogelijkheid om resultaatgericht én mensgericht te zijn; om kaders te kunnen handhaven én om waar nodig krachtig grenzen te kunnen stellen (gebruik maken van de ‘blauwe’ en ‘rode’ mindset). Teal leiderschap is het bewust kunnen inzetten van al deze ‘mindsets’ en ‘software’. Het gaat erom dat je deze wijzen van opereren allemaal beschikbaar hebt en gepast kunt inzetten.
Actief-langzaam leiderschap
Teal leiders hebben een systemische, brede blik, kunnen uitzoomen boven het eigenbelang van de organisatie en overzien de omgeving. Zij kunnen toekomstige ontwikkelingen aanvoelen (‘sensing’ zoals dit genoemd wordt in Theory U) en hier op inspelen. Het gaat om actief-langzaam, luisterend leiderschap, dat de juiste, vaak kleine interventies doet vanuit een ‘’transformational presence’’, die de boel weer in beweging zetten. Je geeft ruimte aan anderen, om zelf antwoorden te geven voor vragen van de klant en de missie van de organisatie innovatief vorm te geven. Leiding geven wordt weer wat het letterlijk betekend: de leiding afgeven aan je medewerkers.
Teal leiderschap: handelen vanuit ruimte en helderheid
Teal leiderschap vraagt om ontwikkeling voorbij je ‘ego’, zodat je je gebruikelijke manieren van doen leert herkennen en bewust kunt kiezen voor een andere reactie. vereist het ontwikkelen van een open houding, een innerlijk kompas en stevige geaard zijn. Door een diepere Grond (Stilte, Ruimte) in jezelf te leren kennen, wordt je krachtiger en helderder in je handelen. Niet voor niets dat steeds meer mensen mediteren of mindfulness beoefenen. Leren contact te maken met jezelf voorbij de ego-contractie, geeft je de mogelijkheid om vanuit rust en helderheid adequaat het juiste leiderschap in te zetten.
Teal leiderschap includeert je ‘buikgevoel’’ (embodied presence)
Het gaat om het leren ontwikkelen en gebruiken van ál je vermogens: je verstand, je voorstellingsvermogen, je hart en je buikgevoel. Dit vraagt dat je je fysieke lichaam leert kennen en benutten als indicator van spanning én als bron van intuïtie. Je kunt leren aanvoelen wat er nodig is of wat er aan de hand is. Neuro-onderzoek leert ons dat lichaam en geest hierbij samenwerken. Daar kun je mee leren werken (we werken bijvoorbeeld met de aanpak ‘Integral Life Practice’).
Je zelforganiserend vermogen versterken
Teal leiderschap is de next step in Persoonlijk leiderschap. Teal leiderschap is niet alleen voor managers, maar is de nieuwste stap in persoonlijk leiderschap, van belang voor iedereen die bewust meer impact wil hebben in beter samenwerken voor en mooiere wereld. Zeker in organisaties waar zelforganisatie wordt gevraagd (bijvoorbeeld holacratisch gestuurde organisaties of andere vormen van zelforganisatie) wordt er steeds meer zelforganiserend vermogen en persoonlijk leiderschap gevraagd.
In het boek ‘In 10 stappen naar Nieuw Leiderschap’ krijg je een leidraad om je leiderschap verder te ontwikkelen. Met praktijkvoorbeelden van leiders die er al mee bezig zijn en praktische checklists en oefeningen, om meteen mee aan de slag te gaan. Meer weten? Download hier gratis het eerste hoofdstuk van het boek.
Toon Franken is organisatie adviseur en leiderschapscoach bij CoreChange en auteur van ‘’In 10 stappen naar Nieuw Leiderschap’’.
