‘We vinden het belangrijk om werkgeluk bij onze medewerkers te stimuleren, maar niet ten koste van de productiviteit’, zei de directeur die ik sprak. Er liepen nu een aantal initiatieven, gericht op verbinding met teamgenoten, zelf kiezen of en wanneer je naar kantoor komt, verwennen in de vorm van bezorgde teamlunches. Maar er moest ook meer aandacht komen voor verhoging van de productiviteit, die gedaald was tijdens de lockdown. Een hele puzzel, ze kwam er niet goed uit.
Polderen om de pijn te spreiden
Ongemerkt zat zij in een dilemma: óf we gaan voor meer productie, dan wordt het strakker en minder leuk, óf we gaan voor meer werkgeluk, maar dan zal het wel wat relaxter dus minder productief worden. En hoe gaan we meestal om met dilemma’s? We gaan polderen, op zoek naar een beetje dit en een beetje dat. Wat er uit komt, is een compromis: iets doen aan werkplezier en wat strakker sturen op de productiecijfers. Verwarrend en niet optimaal!
Creatiever omgaan met dilemma’s
Het is mogelijk om creatiever om te gaan met dilemma’s. Ik noem dat ‘stretchen’. Je hóeft niet bij voorbaat uit te gaan dat een dilemma vraagt om kiezen of delen. Je kunt er voor gaan om én maximaal productief te zijn én maximaal werkgeluk te hebben. Want de tweedeling is geen tegenstelling, maar zijn twee assen waarop je beide kunt optimaliseren. Het vraagt wel om creativiteit, de moeite nemen om je voor te stellen hoe dat eruit kan zien: maximaal werkgeluk én maximale productiviteit.
In 5 stappen het dilemma verruimen
Je kunt in 5 stappen het dilemma verruimen:
- Bepaal de twee polen van de paradox onder je dilemma en zet die op twee assen
- Beschrijf per pool hoe het optimum eruit ziet
- Beschrijf hoe het ultieme optimum eruit ziet: bijvoorbeeld maximale productiviteit en maximaal welzijn
- Bepaal waar je nu zit in het schema (welke mate van productiviteit en welke mate van werkgeluk is er nu?)
- Bedenk interventies om op te schuiven naar rechts en boven: naar meer welzijn, met behoud van productiviteit, bijvoorbeeld door meer talent gericht te gaan werken; of naar meer productiviteit, met behoud van welzijn: bijvoorbeeld inzetten van chatbots om 24/7 de simpele vragen op te vangen. Check steeds of je niet inlevert op een van de twee polen.
Dynamisch sturen voor meer sturing én meer ruimte
Op deze manier ‘laveer’ je als het ware naar het optimum: stretchen van de paradox is een dynamisch proces van kleine stapjes. Zo gaat het – als je bezig bent met meer eigenaarschap – vaak over het dilemma: sturing – ruimte. Het voorbeeld staat in het boek ‘In 10 stappen naar Nieuw Leiderschap’ (zie stap 5). Je zoekt naar de situatie van optimale sturing én optimale regelruimte, bv door de teams zelf kpi’s te monitoren. Stapsgewijs kun je de vrijheid vergroten, zonder dat je controle of overzicht verliest. Bijvoorbeeld door het team zelf de voor hen meest relevante kpi’s te laten kiezen. Ook kun je stapsgewijs de sturing versterken, met slimme interventies die de autonomie niet verminderen. Bijvoorbeeld door monitoring van de kosten in elk team door een eigen teamlid, met terugkoppeling van de informatie. In dit plaatje geef ik dit proces van dynamisch sturen weer.
Zelf aan de slag met dilemma’s verruimen?
In het webinar Wendbaar Leiderschap leer je meer over het dynamisch sturen met dilemma’s en hoe je dit zelf kunt toepassen. Eerdere deelnemers roemden deze aanpak: het helpt je om met collega’s het gesprek aan te gaan om een dilemma te verkennen en je krijgt een gemeenschappelijk draagvlak voor creatieve oplossingen.
