De overgang naar (meer) zelforganisatie is geen eenvoudige. Simpelweg afscheid nemen van de manager en aan het team vragen het voortaan zelf maar te regelen is onvoldoende.
CoreChange heeft ruime ervaring met het begeleiden van de transitie naar zelforganisatie. We hebben de afgelopen jaren gezien wat werkt en ook wat niet bevorderlijk is. Onze ervaringen zijn verwerkt in onze aanpak.
We hebben zowel gehele organisaties als organisatieonderdelen naar zelforganisatie begeleid. Onze klanten bevonden zich in het MKB, bij de overheid, in kleine en grote organisaties, met vooral theoretisch opgeleide medewerkers en met mensen die meer praktisch ingesteld zijn.
We komen bij organisaties die een kleine stap richting meer zelforganisatie willen zetten en ook bij organisaties die al een poosje bezig zijn maar ontdekken dat de methode (of het ontbreken van een methode) die ze gekozen hebben niet het gewenste resultaat oplevert.
Bij welke organisatie we ook gevraagd worden om mee te kijken, de volgende stappen zijn altijd relevant:
- Bepalen of zelforganisatie de juiste oplossing is
- Het leggen van de basis
- Transitie aan de hand van het Veertien Weken Programma
- Verdiepen en aanpassen
- Is zelforganisatie de beste oplossing?
Zelforganisatie hoeft niet altijd de beste oplossing te zijn. Soms is er iets anders nodig in een organisatie dan zelforganisatie. En soms is een organisatie nog niet klaar voor zelforganisatie. Daarom starten we altijd met een intake om te kijken welk probleem een organisatie wil oplossen, of welke gewenste toekomst men voor ogen heeft.
Sommige organisaties zijn al heel erg geholpen door mensen meer daadkracht en resultaatgerichtheid aan te leren. In andere organisaties is het juist meer van belang om datgene dat besloten is daadwerkelijk te dóen en je aan de afspraken te leren houden.
Als (een vorm van) zelforganisatie wel de juiste oplossing is, begeleiden we met de volgende stappen:
- Het leggen van de basis
In gesprek met het MT
Hoe is deze nieuwe organisatievorm voor het MT? Wat verandert er in hun werk, houden ze hun werk nog wel? Welke zorgen hebben ze, welke kansen zien ze? Daarover gaan we met het MT in gesprek bij aanvang van de transitie. In sommige gevallen blijft het MT resultaatverantwoordelijk. Dan kijken we met het MT welke resultaten van de teams gevraagd worden en hoe dit kan worden ingericht
Ontwerpen van de organisatie
Het MT houdt vaak op te bestaan in een zelfsturende organisatie. Er is nog wel behoefte aan een plek waar de verschillende afdelingen of cirkels met elkaar kunnen afstemmen. Hoe regel je dat dan?
We bekijken met elkaar hoe een overleg ingericht kan worden waarin organisatiebrede zaken worden opgepakt. Ook kijken we naar een logische indeling van de overige cirkels of teams. In principe sluiten we zoveel mogelijk aan bij de bestaande structuur maar soms zie je al snel hoe het handiger kan.
Kick off met de medewerkers
Belangrijk is dat mensen meegenomen worden in het idee van zelforganisatie. Wat is het, wat is het niet, wat gaat het de medewerkers opleveren, welke bezwaren zijn er en vooral: wat is de aanleiding van de organisatie om hier mee aan de slag te gaan?
Mindset en gedrag
Zelforganisatie vergt een heel andere mindset en gedrag dan conventioneel organiseren. Zowel voor medewerkers als (voormalig) managers is het belangrijk om anders te leren denken.
Voorbeeld:
Hoe vaak leggen we wel niet een probleem op tafel zonder te zeggen wat we vervolgens willen? In de hoop of veronderstelling dat anderen dan meehuilen, of met een oplossing komen. Bij zelforganisatie kan dat niet meer. Als je een probleem op tafel legt, is de vraag: “Wat heb je nodig?” Wat zou jij willen dat er nu gebeurt? Dat vergt meer eigenaarschap en creativiteit van degene die met het probleem komt. En dat vergt ook van de collega’s dat ze even afwachten en niet meteen in actie komen om de ander “te redden”. Dat is vaak wennen voor organisaties. De gedachte erachter is: iedereen is volwassen genoeg om op zijn minst íets te kunnen benoemen wat je probleem minder zal maken. En door dat al voor iemand in te vullen ondermijn je eigenlijk die volwassenheid, hoe goed bedoeld het helpen ook is.
Vaak starten we met een workshop om dit uit te leggen en de basis van het nieuwe denken en gedrag aan te leggen. Daarnaast coachen we tijdens het transitietraject continu op deze nieuwe mindset en gedrag.
- Transitie aan de hand van het Veertien Weken Programma
Voor het ontwerpen en implementeren hebben we een programma van 14 weken ontwikkeld. In deze 14 weken leren we een team om zelforganiserend te worden.
- Voorbereiden
We starten met een aantal sessies, die met name gaan over de purpose van een organisatie, team of cirkel en over de rollen en verantwoordelijkheden die hier bij horen.
Vragen die in deze sessies beantwoord worden zijn:
- Wat is het hogerliggende doel van dit domein of dit team? Waartoe zijn zij op aarde, wat is hun bestaansrecht?
- Welke werkzaamheden of activiteiten vinden er plaats om dit te realiseren?
- Welke rollen en verantwoordelijkheden horen hier bij?
- Wie voert welke rol uit?
- Implementeren
Nadat het nieuwe model voor een team ontwikkeld is, gaan de mensen er mee werken. Werken in zelforganisatie brengt een aantal andere overleggen met zich mee dan de traditionele organisatie. Eén van de zaken die vaak niet goed werkt in een traditionele organisatie is het nemen van besluiten. Als er geen baas meer is om op terug te vallen moet je dit goed geregeld hebben. Wij leren de teams te werken met Het Keuzemenu en met Integratieve Besluitvorming en te werken op basis van rollen en verantwoordelijkheden. In de loop van ongeveer 3 maanden wordt het team hier steeds bekwamer in en wordt onze rol steeds meer coachend.
In deze periode ondersteunen we het team bij het bepalen van de indicatoren, de cijfers die inzicht geven in de gezondheid en het succes van het team. Daarnaast leiden we een secretaris en een facilitator op.
- Verdiepen en aanpassen
Als men een poosje bezig is om op de nieuwe manier te werken, zal helder worden wat vanzelf gaat en wat meer tijd of begeleiding vergt.
Thema’s die vaak aan de orde komen zijn:
- Zelfsturend vermogen en persoonlijk leiderschap
- Aanspreken en feedback
- Rolvolwassenheid
- Beoordelen en belonen